Narkotik asılılığının əlamətləri və qarşısının alınması yolları
Narkotik vasitələr gənclər arasında getdikcə daha çox yayılmaqda və onların psixoloji, sosial və fiziki sağlamlığına ciddi təsir göstərməkdədir. Bu cür təhlükəli vəziyyətlərin vaxtında aşkarlanması və qarşısının alınması üçün valideynlər, müəllimlər və cəmiyyətin digər üzvləri gənclərdə baş verən dəyişiklikləri düzgün müşahidə etməli və müvafiq tədbirlər görməlidirlər.
Gənclərdə narkotik asılılığına dair müəyyən davranış dəyişiklikləri müşahidə oluna bilər.
Məsələn, belə gənclər dost çevrəsini tez-tez dəyişir, daha çox tək qalmağa üstünlük verirlər və əvvəllər maraq göstərdikləri fəaliyyətlərə qarşı laqeyd olurlar.
Onlar şəxsi gigiyenalarına diqqət etmirlər – duş almamaq, geyimlərini dəyişməmək və dişlərini fırçalamamaq kimi hallar tez-tez baş verir.
Eyni zamanda bu gənclər özlərini daim yorğun və kədərli hiss edə bilərlər.
Bəzən adi haldan daha çox, bəzən isə daha az yeməyə başlayırlar.
Həddindən artıq enerjili olmaları, çox sürətli və məntiqsiz danışmaları da diqqətçəkici əlamətlərdəndir.
Əhval-ruhiyyələrində kəskin dəyişikliklər olur – bir anda çox pis, digər anda isə həddindən artıq yaxşı hiss edə bilərlər.
Vacib görüşlərə və işlərə laqeyd yanaşmağa başlayırlar.
Təhsildə geriləmə, dərs buraxmalar və zəif qiymətlər müşahidə edilir.
Ailə üzvləri və dostlarla münasibətlər pisləşir.
Onlar yalan danışa və oğurluq etməyə meylli olurlar.
Bundan əlavə, yaddaş zəifliyi, diqqətsizlik, hərəkətlərin koordinasiyasında pozğunluq və sözləri düzgün tələffüz edə bilməmək kimi problemlər də özünü göstərə bilər.
Narkotik asılılığının qarşısını almaq üçün effektiv tədbirlər mövcuddur və bu tədbirlər ailə, məktəb, cəmiyyət və media tərəfindən birlikdə həyata keçirilə bilər.
Maarifləndirmə və məlumatlandırma vasitəsilə insanlara narkotik vasitələrin yaratdığı təhlükələr haqqında düzgün məlumat vermək mümkündür.
Ailələr bu istiqamətdə mühüm rol oynaya bilərlər.
Belə ki, valideynlər övladları ilə daim səmimi və açıq ünsiyyət saxlamalıdırlar.
Onları ruhlandırmaqla və özlərinə olan inamı artırmaqla, uşaqların sağlam şəxsiyyət formalaşdırmalarına dəstək ola bilərlər.
Gənclərə həyat çətinlikləri ilə necə başa çıxmağı öyrətmək, problem həll etmə bacarıqlarını inkişaf etdirmək vacibdir.
Müəyyən sərhədlər və qaydalar qoymaq da uşaqlarda məsuliyyət hissi və özünə nəzarət bacarığını formalaşdırır.
Valideynlər övladlarının həyatında fəal iştirak etməli, gündəlik davranışlarını izləməli və mümkün problemləri vaxtında aşkar etməlidirlər.
Eyni zamanda uşaqların dost çevrəsini tanımaq da onların təhlükələrdən qorunmasında mühüm rol oynayır.
Məhbubə Mehdiyeva: Araşdırmaçı sosioloq